Գյուղատնտեսություն
2010թ. Մարզում բերքատու պտղի և հատապտղի տարածությունը կազմել է 2370հա, որը նախորդ տարվա համեմատ ավել է 5 հա-ով: Մարզում ընդհանուր ցանքը 2010թ. կազմել է 26,327 հա` նախորդ տարվա 29,356 հա դիմաց (հացահատիկային մշակաբույսերի ցանքատարածությունները նվազել են շուրջ 3792 հա-ով, կարտոֆիլի ցանքատարածությունները նվազել են շուրջ 155 հա-ով):
2010թ.-ին ցանքատարածությունների նվազմանն զուգընթաց արձանագրվել է կարտոֆիլի, հացահատիկի և հատիկաընդեղենի, բանջարեղենի, պտուղ և հատապտղի, խաղողի բերքի նվազում:
ՀՀ կառավարության 2011թ. մարտի 31-ի թիվ 330-Ն և 2011թ. փետրվարի 17-ի 279-Ն որոշումներով «Հայաստանի Հանրապետությունում 2011 թվականի գարու արտադրության եւ գարնանացան գարու սերմարտադրության զարգացման ծրագրերի» շրջանակներում ՀՀ Սյունիքի մարզի 72 համայնքներին հատկացված 103 տ էլիտային եւ 116 տ առաջին վերարտադրության գարնանացան գարու սերմացու, որի հաշվին մարզում կատարվել է 1095 հա ցանք: Մարզի 2 համայնքների հատկացվել է 1 տ. եգիպտացորենի սերմացու և կատարվել է 40 հա ցանք: Մարզում 2011 թվականի գարնանացանի ընթացքի վերաբերյալ տեղեկատվությունը բերված է կից ներկայացվող աղյուսակում (առ 15.05.2011թ):
Մշակաբույսի անվանումը
|
Ցանքատարածություն /հա/
|
2010թ. /հա/
|
2011թ. /հա/ կանխատեսում
|
Աճ/նվազում /հա/
|
Հացահատիկ և հատիկաընդեղեն
|
18,327
|
13400
|
-4927
|
Կարտոֆիլ
|
1,648
|
1671
|
+23
|
Բանջարեղեն
|
965
|
972
|
-7
|
2010թ. ընթացքում ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության կողմից մարզին անվճար հատկացվել է 2250 կգ ցինկի ֆոսֆիդ: Մկնանման կրծողների դեմ պայքարի միջոցառումներ են իրականացվել մարզի թվով 107 համայնքների առավել վարակված 12300 հա-ի վրա:
2011թ. գարնանը ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության կողմից մարզին անվճար հատկացվել է 2400 կգ ցինկի ֆոսֆիդ: Մկնանման կրծողների դեմ պայքարի միջոցառումներ են իրականացվել մարզի թվով 107 համայնքների առավել վարակված 13100 հա-ի վրա:
Մարզում դեռևս օրախնդիր է մնում հակակարկտային կայանների բացակայությունը: 2011թ. մարզի տարածքում տեղացած կարկտահարության և ցրտահարության հետևանքով վնասվել են հացահատիկի ցանքատարածություններ, բանջար-բոստանային կուլտուրաների ցանքատարածություններ և պտղատու այգիներ:
2011թ-ին գարնանային ցրտահարությունները, կարկտահարությունը, երկարատև անձրևները, ջերմաստիճանի կտրուկ իջեցման արդյունքում մարզի բոլոր համայնքներում գյուղացիական տնտեսությունները և ֆերմերները կրել են զգալի վնասներ:
2011թ. մարզում որոշակի աշխատանքներ են կատարվել օրգանական գյուղատնտեսության զարգացման ուղղությամբ: Մարզում հիմնվել է 3հա պտղատու այգի: Մարզի գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններին, գյուղատնտեսական կազմակերպություններին աջակցելու համար պտղատու այգիների վերականգնման նպատակով Տեղ գյուղի և Մեղրի քաղաքի տնկարանային տնտեսություններից շուկայականից էժան գներով տրվել պտղատու և դեկորատիվ ծառերի տնկիներ, որի շնորհիվ վերականգնվել են հին այգիները և տնկվել 0,5 հա նոր այգիներ: Ժամանակին կատարվել են պտղի վնասատուների և հիվանդությունների դեմ արդյունավետ պայքարի աշխատանքներ:
Մարզում կենտրոնացված է հանրապետության խոշոր եղջերավոր անասունների շուրջ 8.9%-ը (51.2 հազար գլուխ խոշոր եղջերավոր, որից 25.3 հազարը` կովեր), ոչխարների և այծերի` գրեթե 13.7%-ը (73.2 հազար գլուխ) և խոզերի` 6.6 %-ը (7.6 հազար գլուխ):
Մարզում 2011թ. հունվար-ապրիլ ամիսների ընթացքում արտադրվել է շուրջ 0.7 հազար տոննա միս (կենդանի զանգվածով), 3.9 հազար տոննա կաթ և 3.7 մլն ձու:
01.01.2011թ. դրությամբ մարզում առկա 1128 տրակտորներից գարնան գյուղատնտեսական աշխատանքներին պատրաստ էին 851-ը, 175 հացահատիկահավաք կոմբայններից` 144-ը, 22 կերահավաք կոմբայններից` 22-ը: Գյուղատնտեսական առկա տեխնիկան հիմնականում մաշված է, հիմնախնդիր է նոր տեխնիկայով համալրումը և առկա հավաքակազմի արդիականացումը: 1997-2007թթ. ընթացքում արտերկրի դրամաշնորհների հաշվին մարզ է ներկրվել 14 կոմբայն և 64 տրակտոր:
2011թ. Ճապոնիայի կառավարության դրամաշնորհով Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրված տրակտորներից երեքը` իրենց համապատասխան գործիքներով հատկացրել են ՀՀ Սյունիքի մարզի երեք գյուղական համայնքներին` Բռնակոթ, Թանահատ, Դարբաս:
ՀՀ կառավարության կողմից Բռնակոթ և Խնձորեսկ համայնքներին 50% զեղչված գներով տրամադրվել են մեկական միավոր տրակտորներ:
2010թ. աշնանը կատարվել է ընդամենը 10288հա աշնանացան և 2200հա ցրտահերկ, իսկ 2011թ. աշնանացանը կատարվել է 11500հա ցորեն և 1200հա աշնանացան գարի /նախատեսված էր ցորեն` 1100հա, գարի` 1800հա/, նախորդ տարվա համեմատ` 3000հա-ով ավել, իսկ ցրտահերկը` նախատեսվել էր 3500հա, որից կատարվել է` 2800հա:
2011թ. ՀՀ կառավարության կողմից Սյունիքի մարզի գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններին հատկացվել է 116տ. գարնանացան գարու առաջին վերարտադրության սերմացու, 103տ` գարնանացան գարու էլիտա սերմացու, 1տ` եգիպտացորենի սերմացու: Մասնավոր ֆերմերի կողմից մարզ է ներկրվել 13տ կարտոֆիլի սերմանյութ: Մկնանման կրծողների դեմ պայքար իրականացնելու համար 2011թ.մարզ է ներկրվել 2400կգ ցինկի ֆոսֆիդ տեսակի թունանյութ: Մարզում ազոտական պարարտանյութի պահանջարկը կազմել է 1500-1600տ: Մարզ է ներկրվել 1000-1100տ: Ազոտական պարարտանյութի 500տ –ի չափով գյուղացուն աջակցել է ՀՀ Սյունիքի մարզպետը: 2012թ. համար ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարություն հայտ է ներկայացվել մինչև 2000տ պարարտանյութի պահանջարկ /1500տ ազոտական, 300տ ֆոսֆորական, 200տ կալիումական և 1000լ օրգանական /ազոտավիտ 1//:
Սերմ արտադրողների միության և սերմ լաբորատորիայի հետ համատեղ կազմակերպել և իրականացրել է սերմերի արտադրության և վաճառքի աշխատանքները, ապահովել է որակյալ և կոնդիցիոն սերմերի արտադրություն:
Մինչև բերքահավաքի աշխատանքների սկիզբը, կազմակերպվել է սերմադաշտերում ապրոբացիայի աշխատանքները:
Սյունիքում 2011թ. կարտարված ցանքսը ամբողջովին հնձվել է: Հացահատիկի միջին բերքատվությունը մարզում կազմել է 22-23ց: 2011թ. մարզին հատկացվել է 341տ ցորենի էլտա սերմացու` Ռուսաստանի դաշնությունից ներկրված, 501տ ֆերմերների կողմից հետ վերադարձված առաջին վերարտադրության սերմացու /դրանից 90տ լրացուցիչ` մարզպետի միջնորդությամբ/:
2011թ ֆերմերներին հատկացված էլիտա սերմացուից 341տ էլիտա սերմացուն և 501տ առաջին վերարտադրության սերմացու արդեն իսկ ցանվել է: Այսօրվա դրությամբ աշնանացանի ուսումնասիրության արդյունքում ունենք բավարար աշնանացանի ցանքատարածություններ:
Մթերման աշխատանքների ամփոփում
2011թ. ՀՀ կառավարության կողմից Սյունիքի մարզի գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններին հատկացվել է 116տ. գարնանացան գարու առաջին վերարտադրության սերմացու, 103տ` գարնանացան գարու էլիտա սերմացու, 1տ` եգիպտացորենի սերմացու: Մասնավոր ֆերմերի կողմից մարզ է ներկրվել 13տ կարտոֆիլի սերմանյութ: Մկնանման կրծողների դեմ պայքար իրականացնելու համար 2011թ.մարզ է ներկրվել 2400կգ ցինկի ֆոսֆիդ տեսակի թունանյութ: Մարզում ազոտական պարարտանյութի պահանջարկը կազմել է 500տ: Այսօրվա դրությամբ մարզ է ներկրվել 100տ /գործընթացը ընթացքի մեջ է/: Ազոտական պարարտանյութի գումարի 28%-ը աջակցել է ՀՀ Սյունիքի մարզպետը:
Ճապոնիայի դրամաշնորհով Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրված և ՀՀ Սյունիքի մարզի համար նախատեսված 3 տրակտորները` իրենց համապատասխան գործիքներով:
ՀՀ Սյունիքի մարզում գյուղատնտեսության զարգացման հիմնական շեշտը դրվում է դաշտավարության և անասնապահության բնագավառներին:
2011թ ընթացքում մարզում գյուղատնտեսությամբ զբաղվել են 18026 գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններ, գյուղատնտեսական մթերքների վերամշակմամբ և արտադրությամբ 58 գյուղատնտեսական կազմակերպություններ և վերամշակող կազմակերպություններ /կաթ, միս, հացահատիկ, պտուղ/:
Մարզում մթերման աշխատանքների հետ կապված դեռևս ունենք խնդիրներ:
Ալրաղացներին տրվել է 1100 տոննա հացահատիկ, կաթի մշակաման արտադրամասերին 900 տոննա կովի կաթ, իրացվել 1574 տոննա միս, որից` կենդանի քաշով միս` 939տ., 200տոննա կարտոֆիլ, 9 տոննա բանջարեղեն: Բնականաբար ավելացել է գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսությունների եկամուտները:
Մեղրու պահածոների գործարանը առ.01.11.2011թ դրությամբ մթերել է 90տ տարբեր տեսակի պտուղ, արտադրել է 83տ պահածոներ, որից 40տ պոպոկի, 1տ վարդի, 1տ սև թթի, 25տ` թզի, 2տ` դդումի, 4տ` մոշի մուրաբաներ, առաջիկայում և այլն:
Ալբերտ Օհանջանյան ՍՊԸ մթերել ՝ 10տ պտուղ և 12տ բանջարեղեն: Արտադրել է մոտ 15տ պահածոներ, որից` 10տ` պոպոկ, 4տ`ծիրան, 1տ` կեռաս, օշարակներ, մարինադներ և այլն :
Սերմացուի վերադարձելիության և բաշխման ամփոփում
Մարզպետարանի գործուն մասնավորությամբ, մարզի սերմարտադրողների միությունը ստեղծել է հացահատիկային մշակաբույսերի տնկարանային տնտեսություն, որը էլիտար սերմանյութի արտադրության գծով երկրորդն է հանրապետությունում, որը հիմք է հանդիսացել ավելացնելու հացահատիկի արտադրությունը:
2011թ. ՀՀ կառավարության կողմից Սյունիքի մարզի գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններին հատկացվել է 116տ. գարնանացան գարու առաջին վերարտադրության սերմացու, 103տ` գարնանացան գարու էլիտա սերմացու, 1տ` եգիպտացորենի սերմացու:
18.07.2011թ. փոխնախարար Գալստյանի հետ այցելել ենք սերմնադաշտեր, դաշտերը գտնվում են բարվոք վիճակում, բոլոր ֆերմերների հետ անց է կացվել խորհրդակցություն և պայմանավորված ժամանակահատվածում սերմերի հետ վերադարձելիությունը կապահովվի:
-
- Փոխառուին պայմանագրով տրմադրվող գարնանացան գարու առաջին վերարտադրության սերմացուի 1կգ արժեքը կազմում է 340դրամ: Փոխառուին գարու առաջին վերարտադրության սերմացուն տրամադրվում է բերքահավաքից հետո, տրված քանակությանը համարժեք, 1:1 հարաբերությամբ` 1կգ-ի համար 70դրամ գումարը մինչև 2011թ. դեկտեմբերի 1-ը հետ վերադարձնելու պայմանով:
- Փոխառուին պայմանագրով տրմադրվող գարնանացան գարու էլիտա սերմացուի 1կգ արժեքը կազմում է 360դրամ: Փոխառուին գարու էլիտային սերմացուն տրամադրվում է բերքահավաքից հետո, տրված քանակությանը համարժեք, 1:1 հարաբերությամբ` 1կգ-ի համար 100դրամ գումարը մինչև 2011թ. դեկտեմբերի 1-ը հետ վերադարձնելու պայմանով:
- Փոխառուին պայմանագրով տրմադրվող եգիպտացորենի հիբրիդային սերմացուի 1կգ արժեքը կազմում է 690դրամ, Փոխառուին եգիպտացորենի հիբրիդային սերմացուն տրամադրվում է բերքահավաքից հետո, տրված քանակությանը համարժեք, 1:2 հարաբերությամբ` 1կգ-ի համար 100դրամ գումարը մինչև 2011թ. դեկտեմբերի 1-ը հետ վերադարձնելու պայմանով:
Այսօրվա դրությամբ հավաքագրվել է 4մլն.դրամ գումար: Մինչև դեկտեմբերի 25-ը այդ գործընթացը կավարտվի:
2012թ. նախապատրաստական աշխատանքների վերաբերյալ
- գյուղատնտեսական մթերքների իրացման կազմակերպման նոր մոտեցումներ մասնավորապես համատարած պայմանագրերի կնքում արտադրողի և վերամշակողի միջև, վերամշակող ընկերությունների կողմից նախապես քանակային և գնային տվյալների հրապարակում:
- 2012թ. համար ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարություն հայտ է ներկայացվել մինչև 2000տ պարարտանյութի պահանջարկ /1500տ ազոտական, 300տ ֆոսֆորական, 200տ կալիումական և 1000լ օրգանական /ազոտավիտ 1//:
- 2012թ. գյուղացիական և ֆերմերային տնտեսություններին օգնելու նպատակով մարզ կներկրվի շուկայականից էժան գներով տարբեր տեսակի և անհրաժեշտ թունանյութեր:
- Աշխատանքներ է տարվում գյուղացիական տնտեսությունների խոշորացման համար լրացուցիչ օժանդակության ձևերի ներմուծում (օրինակ արտոնյալ վարկեր տեխնիկայի տրամադրում լիզինգով, ենթակառուցվածքների բարեկարգում):
ՋՕԸ-երի հավաքագրումների վերաբերյալ
Համակարգվել է մարզում գործող 4 ՋՕԸ-ի գործունեությունը ջրօգտագործողներին ժամանակին ջրամատակարարման, ջրային ռեսուրսների ռացիոնալ օգտագործման և ջրի վարձավճարների հավաքագրման ուղղությամբ:
Մարզի ջրօգտագործողներին մատակարարվել է 4425.0հազ.խ.մ. ոռոգման ջուր, գանձվել է 14065.0մլն.դրամ կամ գանձման մակարդակը կազմել է 72.8%, նախորդ տարվա 89.3%-ի համեմատ: Նախկին տարիներից գանձված վարձավճարների ապառքը կազմում է 5248.0հազ.դրամ:
Ստորև ներկայացվում է վարձավճարների գանձումը ըստ տարիների
Àݹ³Ù»ÝÁ Ù³ñ½áõÙ |
àéá·í³Í ÑáÕ³ï³ñ³ÍùÁ /ѳ/
|
سï³Ï³ñ³ñí³Í çñÇ ù³Ý³ÏÁ /ѳ½.ËÙ/
|
гëáõÛÃÁ /ѳ½.¹ñ³Ù
|
ö³ë³ï³óÇ ·³ÝÓí³Í í³ññÓ³í׳ñ.
|
²å³é³ùÁ /ѳ½.¹ñ³Ù/
|
îáÏáëÁ %
|
2010Ã
|
1396.5
|
3992.9
|
43921.9
|
39206.0
|
4715.9
|
89.3
|
2011Ã
|
1465
|
4425.0
|
19313.0
|
14065.0
|
5248.0
|
72.8
|
գյուղտեխնիկայի ընդհանուր պահանջարկի և իրական վճարունակության գնահատման վերաբերյալ
Մարզի գյուղատնտեսական տեխնիկայի և գյուղգործիքների պահանջարկի վերաբերյալ հայտնվում է.
- ընդհանուր պահանջարկը թվաքանակով – <<Բելառուս-82>> ՄՏԶ մակնիշի տիպի մեքենա 3հատ, խոտհնձիչ` 3հատ, խոտհարքի մեքենա` 3հատ, շարքացան` 3հատ, մամլիչ` 3հատ:
- վճարունակ պահանջարկը – գյուղատնտեսական տեխնիկա ձեռք բերելու համար հայտ են ներկայացրել վճարունակ Տեղ, Բռնակոթ, Անգեղակոթ, Ակներ, ՈՒյծ համայնքները:
- ֆինանսավորման հնարավոր աղբյուրները - կոոպերացման հիմունքներով տեղական ներդրողներ: